Khóa luận tốt nghiệp ngành Y đa khoa: Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng và kết quả điều trị dị vật đường thở bằng nội soi ống cứng trực tiếp

Khóa luận tốt nghiệp ngành Y đa khoa

Dị vật đường thở (DVĐT) là tình trạng “vật lạ” mắc lại ở mũi, họng, thanh
quản, khí quản, phế quản. Dị vật ở mũi họng ít nguy hiểm và dễ xử lý nên khi
nhắc tới dị vật đường thở thường tập trung vào những vật lạ mắc lại ở thanh
quản, khí quản hoặc phế quản.

Dị vật đường thở là bệnh lý cấp cứu trong chuyên khoa Tai Mũi Họng;
hay gặp ở trẻ em, đòi hỏi phải xử trí kịp thời, nếu không được chẩn đoán và điều
trị đúng có thể đưa đến các biến chứng nặng nề và tử vong nhanh chóng [15].

Trước kia do thiếu trang thiết bị, thầy thuốc tai mũi họng còn ít và chưa có
kinh nghiệm, tỷ lệ tử vong và các biến chứng do dị vật gặp rất cao. Ngày nay, với
sự phát triển của các kỹ thuật nội soi đường thở, chuyên ngành gây mê hồi sức,
chẩn đoán hình ảnh giúp cho quy trình chẩn đoán, điều trị được nhanh chóng và
chính xác hơn.

Mặt khác, mạng lưới chuyên khoa Tai Mũi Họng đã được phát
triển rộng khắp, việc tuyên truyền giáo dục ý thức, chăm sóc sức khỏe của người
dân được nâng cao góp phần làm giảm tỷ lệ mắc bệnh và biến chứng nặng do dị
vật đường thở gây ra.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………………… 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN……………………………………………………………………. 3
1.1. SƠ LƯỢC VỀ GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ THANH – KHÍ – PHẾ QUẢN 3
1.1.1. Thanh quản…………………………………………………………………………………3
1.1.1.1. Giải phẫu………………………………………………………………………………3
1.1.1.2. Sinh lý………………………………………………………………………………….4
1.1.2. Khí – phế quản…………………………………………………………………………….6
1.1.2.1. Giải phẩu khí quản…………………………………………………………………6
1.1.2.2. Giải phẫu phế quản………………………………………………………………..7
1.1.2.3. Sinh lý khí – phế quản…………………………………………………………….8
1.2. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ BỆNH SINH …………………………………….9
1.2.1. Nguyên nhân ………………………………………………………………………………9
1.2.1.1. Do bản thân người bệnh …………………………………………………………9
1.2.1.2. Do thầy thuốc………………………………………………………………………10
1.2.2. Cơ chế bệnh sinh……………………………………………………………………….10
1.3. PHÂN LOẠI DỊ VẬT……………………………………………………………………..10
1.4. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG………………………………………………………….11
1.4.1. Hội chứng xâm nhập………………………………………………………………….11
1.4.2. Hội chứng định khu …………………………………………………………………..12
1.4.2.1. Dị vật ở thanh quản………………………………………………………………12
1.4.2.2. Dị vật ở khí quản …………………………………………………………………12
1.4.2.3. Dị vật ở phế quản…………………………………………………………………13
1.4.3. Hội chứng nhiễm trùng………………………………………………………………14
1.4.4. Các thể lâm sàng đặc biệt …………………………………………………………..14
1.4.4.1. Dị vật đường thở bỏ quên ……………………………………………………..14
1.4.4.2. Dị vật sống………………………………………………………………………….15
1.5. TRIỆU CHỨNG CẬN LÂM SÀNG…………………………………………………15
1.5.1. Hình ảnh X-quang……………………………………………………………………..15
1.5.2. Nội soi……………………………………………………………………………………..18
1.6. CHẨN ĐOÁN………………………………………………………………………………..19
1.6.1. Chẩn đoán xác định……………………………………………………………………19
1.6.2. Chẩn đoán phân biệt ………………………………………………………………….19
1.6.3. Chẩn đoán vị trí dị vật………………………………………………………………..20
1.6.4. Chẩn đoán biến chứng ……………………………………………………………….20
1.6.4.1. Phế quản phế viêm……………………………………………………………….20
1.6.4.2. Áp xe phổi…………………………………………………………………………..20
1.6.4.3. Viêm mủ màng phổi …………………………………………………………….21
1.6.4.4. Tràn dịch màng phổi, tràn khí trung thất, tràn khí dưới da ………..21
1.6.4.5. Xẹp phổi……………………………………………………………………………..21
1.6.4.6. Sẹo hẹp thanh quản………………………………………………………………21
1.7. TIÊN LƯỢNG ……………………………………………………………………………….21
1.8. ĐIỀU TRỊ………………………………………………………………………………………22
1.8.1. Cấp cứu ban đầu (tại chỗ)…………………………………………………………..22
1.8.2. Cấp cứu chuyên khoa…………………………………………………………………23
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…………. 24
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ………………………………………………………….24
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………………………………………………….24
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………………..24
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu………………………………………………………………….25
2.2.3. Thời gian nghiên cứu…………………………………………………………………25
2.2.4. Phương tiện nghiên cứu ……………………………………………………………..25
2.2.5. Qui trình nghiên cứu………………………………………………………………….25
2.2.6. Phương pháp xử lý số liệu ………………………………………………………….27
2.2.7. Đạo đức nghiên cứu…………………………………………………………………..27
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………….. 28
3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU…………………………..28
3.1.1. Phân bố theo giới ………………………………………………………………………28
3.1.2. Phân bố theo lứa tuổi …………………………………………………………………28
3.1.4. Bản chất dị vật ………………………………………………………………………….30
3.1.5. Phân loại dị vật thực vật …………………………………………………………….30
3.1.6. Thời gian mắc dị vật trong đường thở ………………………………………….31
3.1.7. Hội chứng xâm nhập………………………………………………………………….31
3.1.8. Lâm sàng………………………………………………………………………………….32
3.1.9. Hình ảnh X-quang……………………………………………………………………..34
3.1.10. Vị trí dị vật……………………………………………………………………………..34
3.1.11. Điều trị …………………………………………………………………………………..35
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN……………………………………………………………………… 38
4.1. NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG CỦA DỊ
VẬT ĐƯỜNG THỞ………………………………………………………………………………38
4.1.1. Phân bố theo giới và theo tuổi …………………………………………………….38
4.1.2. Phân bố theo địa dư và thời điểm trong năm…………………………………39
4.1.3. Phân loại dị vật …………………………………………………………………………40
4.1.4. Thời gian mắc dị vật ………………………………………………………………….40
4.1.5. Hội chứng xâm nhập………………………………………………………………….41
4.1.6. Triệu chứng cơ năng ………………………………………………………………….42
4.1.7. Triệu chứng thực thể………………………………………………………………….44
4.1.8. Hình ảnh X-quang……………………………………………………………………..44
4.1.9. Vị trí dị vật……………………………………………………………………………….45
4.2. NGHIÊN CỨU KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ DỊ VẬT ĐƯỜNG THỞ BẰNG
NỘI SOI ỐNG CỨNG…………………………………………………………………………..45
4.2.1. Sơ cứu ban đầu………………………………………………………………………….45
4.2.2. Mở khí quản……………………………………………………………………………..46
4.2.3. Số lần nội soi chẩn đoán và gắp dị vật………………………………………….46
4.2.4. Thời gian điều trị ………………………………………………………………………46
4.2.5. Kết quả điều trị …………………………………………………………………………47
KẾT LUẬN………………………………………………………………………………………….. 48
1. Về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân có dị vật đường thở …48
2. Về kết quả điều trị dị vật đường thở bằng nội soi ống cứng ……………………48
ĐỀ XUẤT …………………………………………………………………………………………… 49
TÀI LIỆU THAM KHẢO …………………………………………………………………….. 50